Dünyada bütün devletler için : Vatandaşlar devletin söylediğini yaptığı, istediği yönde durduğu ve ilerlediği sürece özgürdürler. Bu durum istisnai bazı ülkeler için geçerli olmayabilir. Ancak şu bir gerçek ki internet artık devletler, hükümetler için masum günlerinden çok uzak bir görüntü çiziyor. Otoriteler için büyüyen bir tehlike, yaşamsal bir döngüyü temsil ediyor.
Bu yazıyı yazdığım şu saatlerde ülkemizde bugün öğlen (6 Nisan 2015) saatlerinde gerçekleşen Facebook, Twitter ve Youtube erişim engelini ayrıca Google’a da erişim engeline takılmaması için sunulan şartları tartışıyoruz. Giriş paragrafında kısaca açıkladığım devletlerin kendilerince sebeplerinden ötürü her gün bir başka ülkeden aynı veya farklı şekilde “internet yasakları” haberleri okuyoruz.
Tabii özeleştiri yapacak olursak “uluslararası haberleri” ne kadar okuyoruz ? Tartışma konusu olabilir.
Kısaca bugün ülkemizde gerçekleşen Twitter, Facebook, Youtube ve Google erişim engelleri ve engel tehdidinin sebebini açıklayayım :
Geçtiğimiz hafta içinde eski adı Çağlayan Adliyesi şimdiki adı Mehmet Kiraz adliyesi olan ülkemizin en büyük Adalet Sarayında bir terör örgütü grubun temsilcisi kişiler tarafından katliam gerçekleştirildi. Olay önce teröristlerin avukat kılığında adliye binasına sızması ve savcıyı kendi odasında rehin almalarıyla başladı. Devamında savcı katledildi. Teröristlerde etkisiz hale getirildi. Aynı gün birde 45 il genelinde elektrik kesintisi yaşadık. Unutulmaz bir gündü.
Şimdi dünyada internet erişim engelleri ya da internet yasakları ne durumda örnek olaylar, geçmişte yaşananlar ve bugün ile birlikte kaynaklar eşliğinde bakalım. Daha doğru tanım ile internet sansürleri (internet censorship) başlığıyla inceleyelim.
Bu konuda Wikipedia ‘nın harika bir sayfası mevcut. İlgili sayfada “Dünyada internetin sansür altında olduğu ve gözetim/denetim” altında olduğu ülkeler bir-bir kategorik olarak listelenmiş olarak sunuluyor. İnternet düşmanları listesinde ABD ve İngiltere göze çarpan ülkeler olarak bulunuyor. Kategorik olarak derken :
- İnternetin düşmanı ülkeler (yani direk sansür uygulayan)
- İnterneti gözetim/denetim altında tutan ülkeler
- Internet censorship and surveillance by country bağlantısından inceleyebilirsiniz.
İnternet sansürünü ses getirecek düzeyde dünyaya duyuran ilk ülkeler Bahreyn ve Kuzey Kore oldu. Bu iki ülkede yaşanan internet sansürü geniş ölçekte olduğundan ilk olarak vurguluyorum. Öncesinden bir çok büyük küçük ülkede ufak tefek yayından kaldırmalar, erişim engelleri vb. gerçekleştiğini biliyoruz. İnternet sansür haberlerini en sık duyduğumuz yıllara aralık verecek olursak 2009 – 2012 aralığını verebiliriz. Çünkü bu yıllar arasında : Bahreyn, Kuzey Kore, Çin, İran, Küba, Hindistan, Kuveyt ve 2011 yılında Birleşik Arap Emirlikleri ülke genelinde internete sansür uygulamışlardır. Rusya’yı unutmayalım 🙂
2009 – 2012 yılları aralığı aynı zamanda Amerika ‘da SOPA yasası tartışılmış. Sonrasında devlerin (Amazon,Google,Twitter,eBay) baskısı üzerine süresiz olarak rafa kaldırılmıştır. Lütfen bu cümleden Amerika interneti “tamamen özgür” , “Amerika internete denetim ve gözetim uygulamıyor.” anlamı çıkarmayınız.
Gelelim 2014 ‘e…
İngiltere 2014 yılında uygulamış olduğu sansür ile adını “İnternet Düşmanı” ülkeler listesine yazdırma başarısını göstermiştir. ( Bkz. Internet cencorship in the United Kingdom ) İngiltere bu konuda diğer tüm ülkere oranla daha sistematik olarak sansür uygulayan internetini gözetim ve denetim altında tutarken “baskıcı” bir tavırda olduğundan 2014 yılında kendilerini herhangi bir otoriteye, hükümete, devlete bağlı hissetmeyen ve olmayan Özgür Gazeticiler (Reporters Without Borders) adlı bir grup tarafından listeye alındı. İngiltere’nin sansürü/yasağı uygulamada ki sebepleri ise : İngiliz kraliyetine hakaret, Birleşik Krallık Telif kanunlarının ihlali, terörizm ve çocuk pornografisi olarak belirtilmiştir. Aslında İngiltere kendi halkının internet ve basın özglürlüğü haklarını yasalarla koruma altına almış ve sağlamlaştırmıştır. Ancak son yıllarda sosyal ağların örgütlenmede kullanılması, terörizm, devlet çıkarlarına aykırı durumlar vb. sebepleri (bahaneleri de diyebiliriz) ile internet üzerinde sansür diye adlandırdığımız erişim engellemeleri uygulanmıştır.
İngiltere bu durumun temelini 2011 Eylül ayında İnternet Servis Sağlayıcılarını mahkeme kararı ile durdurma veya zararlı içeriği yayından kaldırtma, hızlı bir şekilde erişimi engelleme gibi yetkileri hükümete vererek atmıştı.
Yine 2014 yılında “İnternet Düşmanı Ülkeler” listesine alınan bir diğer ülke ise Amerika Birleşik Devletleridir. (Bkz. Internet censorship in the United States) Ah o Amerika rüyası… Amerikada kurumlar tarafından ayrı ayrı niteliklerle uygulanan internet sansürü daha meşhurdur. Makûldür. Amerika da yine “Özgür Gazeteciler” tarafında 2014 yılında internet düşmanı ülkeler arasına dahil edilmiştir. Biliyorsunuz Amerika SOPA/PIPA yasalarını tüm dünyaya duyuran ve bir kaç yıl boyunca tartışıp sonra “güya” rafa kaldıran, yasada geçen ve istenenlerin hükümet tarafından uygulamadığını söyleyen ülkedir. Sadece 2012 yılında ABD ‘nin Google ‘den 31.000 kez veri istediği “Fox News” te haber olmuştu. Amerika ve İngiltere ‘de yaşanan internette kısmi erişim engelleri, yasaklamalar vs. sonrasında devletler kendi durumlarını kotarmak adına bu işin adına “İnternetin Yasalar Çerçevesinde Denetimi ve Gözetimi” demektedirler.
Avrupa ülkelerinde durum
Fransa 2009 yılında büyük tartışmalarla “Kreasyon ve İnternet” yasası olarak çevirdiğimiz “Hadopi Yasasını” kabul etmiştir. 2011 yılında da Fransa’da 1992 yılında TV ve Radyo ‘da gizli reklamı yasaklayan yasa sebep gösterilerek yayınlarda Facebook ve Twitter adlarının anılması yasaklanmıştı. Fransa RTÜK ‘ü bu durumu “gizli reklam” olarak değerlendirmiş halkta ise yansıması “internet sansürü” olarak görülmüştü. Wikipedia ‘da Fransa “İnterneti gözetim ve denetim altında tutan ülkeler” kategorisi altında yer alıyor.
Almanya ‘da internet üzerinde kısıtlama ve erişim engeli gibi uygulamalar direk mahkeme kararı ile uygulanabilmektedir. (Bkz. Internet censorship in Germany) Örneğin : Bir mahkeme kararıyla “Yahudilere karşı soykırım” hakkında bazı içerikler Google’a bildirilerek Google’ın bu içerikleri arama sonuçlarından kaldırması sağlanmıştır. 2009 yılında yine hemen her ülkede olduğu gibi çocuk pornografisini engelleme amacı ve bahanesiyle Almanya’da bir “Erişim Engelleme Yasası” oy çokluğu ile kabul edildi. Youtube üzerinde ise telifi bulunan müziklerin çeşitli videolarda kullanılması sonrası yasaklar meydana geldi. Telif hakları gereğince oyun vb. içeriklerde müziklerin kullanılması konusunda hassas davranılarak bazı içerikler Alman hükümetinin isteği üzerine Youtube tarafından kaldırıldı.
Özetle durum bu…
Türkiye’de ise daha çok Almanya ve İngiltere de olanla benzeşiyor. Geçmiş yıllarda Youtube yasağını yaşadık. Facebook ve Twitter kısa zamanlı olarak erişime kapatıldı. Tüm bunlar bazı görüntülerin, dosyaların, hakaret içeren videoların bulunması sebebi ile mahkeme kararı ile gerçekleştirildi.
Şu saatlerde ise Twitter ve Youtube engeli kaldırıldı. Hızlıca baktığımda bu sitelerin mahkeme kararlarını uyguladıklarını gördüm. Şimdi ise mahkemenin Google’a : Savcı Mehmet Kiraz’ın video görüntüleri ile ilgili arama sonuçlarını kaldırması şartını tartışıyoruz. Biraz önce (6 Nisan 2015 00:36) Google üzerinde yaptığım aramalarda mahkeme kararının Google tarafından sessizce uygulandığını gördüm.
Bu yazıyı dünyadan bihaber olmamak adına bilgilendirici olması amacıyla yazdım. Umarım amacına hizmet eder ve fayda sağlar.
Bu yazıyı bigilendirici ve faydalı bulduysanız aşağıdaki sosyal medya butonları ile paylaşabilirsiniz. Ayrıca düşüncelerinizi ve katkılarınızı yorum alanı ile belirtmeniz benim için oldukça önemli ve değerlidir.
