Kişisel verilerimizi, arama sözcüklerimizi, tıkladığımız reklam çeşitlerini ve iletişim ağımızı izleyen ve bütün web sunucularının kullandığı algoritmalardan bahsedeceğim. Bunların en bilineni ve gündem oluşturanı Phorm[1] ve sonrasında ülkemizde TTNET ‘in uyguladığı Gezinti.com servisleri. Bu sistemlerim genel amacı kullanıcıların internet tecrübelerini daha fazla kişiselleştirmek. İnternette yaptığımız herşeyi işleyerek profilliyor bu sistemler. Verilerimizden elde edilen profil ile gezintimiz sırasında önümüze ticari veya sıradan içerikler sunuluyor.
İnternetteki davranışımızın izlenip buna uygun içerik sunulmasının ne zararı olabilirki ?
Tabiki izleniyor olmak. Bu izleme DPI(Deep packet inspection) denilen teknolojilerle yapılıyor. Bu teknolojiler kullanıldığında yapılan izleme sıradan bir takip değil. Sadece bilgisayarlarınızı değil, internet hattınızı izleyip tüm verilerin analizini yapan teknolojiler kullanılıyor. Hani bilgisayar başındayken başınıza birinin dikilip izlemesi durumu 🙂 Ne kadar sinir olursunuz değil mi ?
Bu teknoloji –DPI– geliştirilene dek internet tarafsız bir ağ/yapı idi. Herbirimiz gezintimiz sırasında birer gönderici ve alıcı olarak paketler gönderir paketler alırız. İnternet bu paketlerin içeriğine karışmaz, paketlerin gideceği adres ile ilginirdi. Ancak Phorm ve gezinti.com gibi hizmetler bu tarafsız, özgür ve kendini geliştiren yapıyı bozdular. Bu sistemlere izin verdiğimiz takdirde tüm verilerimiz bizim kontrol edemediğimiz yöntemlerle işleniyor/analiz ediliyor ve profillenerek önümüze bu profillemeden yapılan çıkarımla önümüze gelen bir içerik görüyoruz. İnternetin tarafsız ve özgür yapısı bozularak “ticari öncelikli” bir düzen haline getiriliyor.
Tüm bu filtre yapıları artık internetin her yerinde mevcut. Facebook son iki yılda yaptığı değişiklikler ile kullanıcı davranışlarını analiz ederek profile özel gösterim hizmetini zaten yapıyor. Facebook akışında gördüğünüz reklamları bir düşünün ? Beğeni ve tıklamalarınıza göre listenizdeki kişiler süzgeçten geçirilerek anasayfa akışınız oluşturuluyor. Google 🙂 bunu zaten yapıyor. Gmail hesabınız ile oturum açıp internette gezintiye başladığınızda tıklamalarınız, arama sözcükleriniz, hangi kategoriye ait sitelerde ne kadar zaman geçirdiğiniz, ne tür videoları daha çok izlediğiniz (youtube anasayfanızı bir düşünün) vb tüm kayıtlar tutuluyor ve sonraki gezintinizde bunlarla iligili sonuçları daha çok görüyorsunuz.
Bizler internetten vazgeçemez bir durumdayız. Tüm bu şirketler, kuruluşlar ve devletler bunun farkında. Geliştirilen takip algoritmaları, kullanılan yöntemler gizli tutuluyor. Kullanılan yöntemler özel hayatımızın içine kadar girebilir. Burada sorun :
“Güvende hissediyor muyuz ? Eğer güvende hissediyorsak bile gerçekten güvendemiyiz ?”
Hislerimiz ve gerçeklik birbirini tutmuyor ise bir sorun var demektir. İnsanların özgür olduğu ve kendi dinamiklerini geliştiren bir yapıda (internet) kullanılan yöntemlerin ve uygulamaların şeffaf olması gerekiyor. İnternetten vazgeçemiyoruz çünkü birbirimize bağlanmaya ihtiyacımız var.
Ülkemizde TTNET tarafından sunulan gezinti.com hizmetini sayfasına girerek kapatabilir ve internetinizin izlenmemesini sağlayabilirsiniz. Ttnet kullanıcıları otomatik olarak bu portala yönlendiriyor ve burada kullanıcıya özel kişiselleştirilmiş içerik sunuyor. Saçma olansa bu yönlendirme sonucu sayfayı kapatmayı denediğinizde Bu sayfayı terk ederseniz, kullanıcı sözleşmesini kabul etmiş sayılacaksınız. uyarısını alacaksanız. Dayatma yoluyla bu özelliği açık kılıyor ve sizi izlemeye başlıyor.
Reklam verene ve reklamcıya göre faydalı gibi görünse de bu teknolojiler kullanıcı mahremiyetine leke düşürücektir diye düşünüyorum.
Ek :
[1] http://tr.wikipedia.org/wiki/Phorm
